Κάνε το άγχος να δουλεύει για εσένα

Όλοι μας έχουμε ακούσει ένα εκατομμύριο φορές, πως το άγχος είναι κακό για την υγεία μας και πως πρέπει να το αποφεύγουμε. Έχουμε ακούσει άπειρες φορές τη φράση «μην αγχώνεσαι» και χωρίς καν να το έχουμε καταλάβει, πιστεύουμε πως το άγχος είναι κάτι κακό. Ισχύει όμως;

Σε αυτό το άρθρο θα σας εξηγήσω τι είναι το άγχος, αν είναι όντως κακό για εμάς, πως λειτουργεί ο οργανισμός μας όταν αγχωνόμαστε (περιληπτικά, οπότε μην αγχώνεστε) και στο τέλος θα σας δώσω τις καλύτερες μεθόδους, ώστε να κάνετε το άγχος να δουλεύει για εσάς.

Αρχικά, πρέπει να διευκρινίσουμε τι είναι το άγχος. Το άγχος είναι η αντίδραση μας, όταν κάτι για το οποίο νοιαζόμαστε απειλείται. Αυτό μπορεί να είναι μια εργασία που πρέπει να δώσουμε εντός κάποιας προθεσμίας ή το ότι μπορεί να καθυστερήσουμε στη δουλειά λόγω της κίνησης.

Οπότε το άγχος είναι μια απολύτως φυσιολογική αντίδραση η οποία βοηθά τον άνθρωπο να επιβιώσει από τα πρωτόγονα χρόνια. Τότε που υπήρχε τεράστια ανασφάλεια και αβεβαιότητα και μπορούσε από το πουθενά να πεταχτεί μπροστά μας μια τίγρης ή κάποιο άλλο άγριο ζώο, το άγχος βοηθούσε τον άνθρωπο να αναγνωρίσει τις απειλές και να τις αποφύγει.

Ο εγκέφαλος απελευθέρωνε κορτιζόλη, την ορμόνη του άγχους, καθώς έψαχνε συνέχεια για απειλές. Τα πράγματα δεν έχουν αλλάξει πάρα πολύ από τότε. Και ο δικός μας εγκέφαλος παράγει συνέχεια κορτιζόλη, ψάχνοντας απειλές. Η διαφορά είναι πως έχει αλλάξει το είδος των απειλών που ψάχνουμε. Πλέον δεν αγχωνόμαστε αν θα συναντήσουμε καμία τίγρη στο επόμενο στενό, αλλά αν θα προλάβουμε να πάμε στη δουλειά μας στην ώρα μας, αν θα προλάβουμε να παραδώσουμε την εργασία μας και αν μας πηγαίνει το ντύσιμο που κάναμε. Ο καθένας μας έχει διαφορετικά πράγματα που τον αγχώνουν.

Το άγχος λοιπόν, δεν είναι κακό. Είναι κακό μόνο όταν πιστεύουμε πως είναι κακό, όπως έχουν συμπεράνει οι ψυχολογικές έρευνες τα τελευταία 20 χρόνια. Το άγχος είναι αυτό που μας βοηθά να ξυπνήσουμε το πρωί από το κρεβάτι, να πάμε στη δουλειά, να παράγουμε έργο και ούτω καθεξής. Χρειαζόμαστε το άγχος. Γιατί όμως μας λένε συνέχεια πως το άγχος μας κάνει κακό; Έχουν δίκιο;

Η απάντηση είναι πως ναι, έχουν δίκιο. Και θα σας εξηγήσω γιατί και πως μπορείτε να το αποφύγετε. Όχι το άγχος, αλλά τις κακές συνέπειες του. Όπως είπα πριν, το άγχος είναι η φυσιολογική αντίδραση του οργανισμού, όταν κάτι για το οποίο νοιαζόμαστε απειλείται. Όσο απλό και αν είναι αυτό. Οπότε, για να μην έχουμε άγχος, δεν πρέπει να νοιαζόμαστε για τίποτα και να μην κάνουμε τίποτα. Άρα μια ζωή χωρίς άγχος είναι μια ζωή άδεια.

Η φυσιολογική αντίδραση του οργανισμού στο άγχος είναι η εξής. Όταν ένας στρεσογόνος παράγοντας μας προκαλέσει άγχος, ο εγκέφαλος μας αντιδρά απελευθερώνοντας τρεις ορμόνες. Κορτιζόλη, επινεφρίνη(αδρεναλίνη) και νορεπινεφρίνη (νοραδρεναλίνη). Με αυτό τον τρόπο ενεργοποιεί το σύστημα πάλης ή φυγής. Δηλαδή θα παλέψουμε με την απειλή ή θα τρέξουμε να σωθούμε, ακόμα και αν δεν είναι πολύ σοβαρό αυτό που μας αγχώνει.

Το θέμα τώρα είναι το εξής. Αν αγχωνόμαστε πολύ συχνά, για αρκετό καιρό και σε μεγάλο βαθμό, αυτές οι τρεις ορμόνες παραμένουν συγκεντρωμένες στο αίμα μας και μας προκαλούν αρκετά προβλήματα, όπως του ότι ρίχνουν το ανοσοποιητικό μας σύστημα και είμαστε πιο ευάλωτοι στις ασθένειες, ρίχνουν το μεταβολισμό, καθιστούν δύσκολη έως αδύνατη τη νευρογέννεση (την παραγωγή νέων νευρώνων στον εγκέφαλο), μας δημιουργούν ακόμα και προβλήματα σεξουαλικής φύσης (καταλαβαίνετε τι εννοώ). Επίσης συστέλλουν τις αρτηρίες και εμποδίζουν την κυκλοφορία του αίματος και ούτω καθεξής.

Γι’αυτό μας λένε πως το άγχος κάνει κακό. Όμως πριν είπαμε πως χρειαζόμαστε το άγχος για να ζήσουμε μια ζωή με νόημα. Ποια είναι η ισορροπία εδώ και τι πρέπει να κάνουμε; Εδώ λοιπόν είναι το μυστικό.

Το άγχος είναι κακό, μόνο όταν πιστεύουμε πως είναι κακό.

Ακριβώς. Όταν πιστεύουμε πως το άγχος είναι καλό, αλλάζει και η βιολογική αντίδραση του σώματος μας. Έτσι λέει πλέον η επιστήμη. Σε μια έρευνα που έγινε στο Πανεπιστήμιο του Harvard, ζήτησαν από μερικούς μαθητές πριν βγουν στην σκηνή να δώσουν μια ομιλία μπροστά σε μεγάλο κοινό, να σκεφτούν πως το άγχος που νιώθουν τους προετοιμάζει να αναλάβουν δράση. Το αποτέλεσμα ήταν πως οι μαθητές οι οποίοι είχαν λάβει την οδηγία να σκεφτούν το άγχος τους ως θετικό, είχαν παρόμοια συμπτώματα με αυτά που έχει κάποιος ο οποίος είναι ερωτευμένος, κάποιος ο οποίος είναι χαρούμενος και κάποιος ο οποίος είναι ενθουσιασμένος. Άρα, βοηθά να βλέπουμε πως το άγχος είναι καλό για εμάς. Το καλό επίσης με αυτό, είναι πως αυτή η μέθοδος λειτουργεί όπως το εμβόλιο. Αν λοιπόν λειτουργήσουμε έτσι μια φορά, μαθαίνουμε στον οργανισμό μας να αντιδρά έτσι σε παρόμοιες καταστάσεις.

Καλά όλα αυτά, όμως τι γίνεται αν έχουμε μάθει να ζούμε αγχωμένοι; Πώς μπορούμε να αποφύγουμε το κακό επιβλαβές άγχος και να κρατήσουμε το καλό; Πώς μπορούμε να αποφύγουμε την συγκέντρωση των τριών ορμονών που μας κάνουν κακό στο αίμα μας;